Identifying Disputes about the Number of the Qurʾānic Verses according to Sūrahs

Yüce kitabımız Kur’ân-ı Kerîm’in mûcizeliğine ve eşsizliğine birer delil olan âyet-i kerîmelerin, sûre içinde Kur’ân’ın tamamında var sayılarıyla ilgili farklı rakamlar dile getirilmiştir. Bu durum Ulûmu’l-Kur’ân konuları içinde, Kur’ân’ı Kerîm’e ziyâde noksanlık gibi tahrifatlara imkân vermeyecek bir şekilde kaideleri, esasları tespit edilen ilim Âddü’l-Ây başlığında, Hz. Peygamber’e, onun ashabına isnâdı sabit ilimle ele alınmıştır. Kur’ân harflerinin kelimelerinin, ayetlerinin sûrelerinin adedini irdeleyen bu ilimde, İslam âlimleri konuyu derinlemesine almışlar değişik görüşler getirmişlerdir. Genel kabule göre 6666 sayısı öne çıksa da doğru rakam değildir mevcut mushafta âyet 6236’dır.Âyet sayıları ile sahâbe, tâbiîn daha sonraki âlimler belirtmişlerdir. Sahâbeden, Ali (öl. 40/661) (r.a.) 6236, Abdullah İbn Mes’ud 32/652) 6218, Ubey b. Ka’b 33/654) 6210 Abbas 68/687) 6216 sayılarını vermişlerdir. Ali’nin vermiş olduğu sayı elimizdeki eşittir. Tâbiînden Sa’id Cübeyr 95/714) 6216, Muhammed Sîrîn 110/729) Atâ Ebî Rebâh 115/732) 6177, Humeyd et-Tavîl 142/759) 6212 rakamlarını Kırâat imamlarından Medineliler 6217, Mekkeliler 6219, Basralılar 6205, Kûfeliler Şamlılar 6220 vererek görüşlerini bildirmişlerdir. 114 sûrenin ihtilaf olmayıp sadece 75 sûrede vardır. Bununla birlikte bazı sûrelerin sayılarında tartışma söz konusu olmayıp, mushafla aynı olup hangi âyetlerin müstakil olduğuyla konusudur.Farklı görüşlerin oluşmasında nedenler Peygamber’in (s.a.v.) öğretiminde veya meydana gelen olaylarda açıklama yaparken yapmış tilâvetler, sayılarındaki ihtilafın temel nedenlerinden biri sayılabilir. Çünkü bütün bunlarda Peygamber vakfedilecek yerleri de öğretiyordu. Zamanla âyetleri vasl ederek okuyordu. duruma şahit sahabe birkaç âyetin birleştirilmesiyle yapılan uygulamayı tek zannediyordu. Bunun neticesinde rivâyetlerde bildirilmiş oluyordu. Sûrelerin başlarında bulunan besmelelerin Hurûf-u Mukattaa’ların sayılıp sayılmaması ortaya çıkmasına sebep olmuştur. sebeplerin yanında elimizde Mushaflarda olarak yer alan birden fazla sayılması birleştirilerek nedenlerindendir.Kırâat çalışmaları ilk asırlarda çok Mekke, Medîne, Kûfe, Basra Şam’da yoğunlaştığı için Kurrâ’dan bazıları bulundukları beldelerde meşhur olmuşlar beldelerin anılmasıyla akla gelir olmuşlardır. Âyet değerlendirirken kurrâların yerine şehirler zikredilmiştir. Medîne denilince Medeniyyü’l-Evvel, Medeniyyü’l-Ahîr; Hicaz Mekke; Irak Kûfe; Haremiyyi Şam Dımeşk Hımsıyyi anlaşılmıştır. Ca‘berî ise “Hımsıyyi” ayrı ekol kabul etmiştir.Âyetlerin sayısıyla dönemlerden itibaren âlimlerimiz eserler konuyla alakalı Ebû Amr ed-Dânî Burhâneddin el-Ca‘berî’nin yazmış tarafından kaynak edimiş âlimlerin görüşleri hep ön planda kalmıştır. Biz makalemizde konumuzla yazılmış diğer eserlerden faydalanmakla beraber, alanda çıkan Dânî’nin “el-Beyân fî Âddi Âyi’l-Kur’ân”ını Ca‘berî’nin “Husnü’l-meded fenni’l-aded”ini dikkate alarak, ihtilafların değerlendiirmesini yapacağız belirteceğiz.